De ontelbaren

In eerste instantie vond ik De ontelbaren van Elvis Peeters (i.s.m. Nicole van Bael) een raar boek. In tweede instantie vond ik het een bijzonder en intrigerend boek, een klein maar belangrijk nuanceverschil. De ontelbaren is eigenlijk een hypothetische roman: wat zou er met onze samenleving gebeuren als miljoenen vreemdelingen hierheen zouden vluchten? Het antwoord luidt: niet veel goeds. De ontelbaren is opgedeeld in drie delen, waarbij het eerste en het laatste (erg korte) geschreven zijn vanuit het perspectief van een vluchteling en het middelste deel vanuit het perspectief van de (Vlaamse) samenleving. Er komen vele personages aan bod, het is vaak onduidelijk wie er precies aan het woord is, maar dat maakt niet uit, omdat zij allemaal dezelfde samenleving vertegenwoordigen. Ik denk dat dit naast het hypothetische karakter het bijzondere is aan De ontelbaren, dat de samenleving zelf eigenlijk het belangrijkste personage is. Deze roman is een aanrader voor mensen die zin hebben om eens een uitdagend boek te lezen, een boek waarbij je je hersens moet laten werken en een onbehaaglijk gevoel niet schuwt.

Wie zegt dat zeepsop enkel voor de afwas is, heeft het mis. Tegenwoordig maakt men de vaat schoon in een speciale machine, het zeepsop wordt voor het bellenblazen gebruikt. Je kan plastic bellenblaasbuisjes kopen bij de speelgoedwinkel, maar een stukje ijzer wat in een rondje is verbogen, voldoet ook prima. Blaas zachtjes op de manier waarop je soms in mijn oor ademt en zorg ervoor dat de bel zo groot mogelijk wordt. Het is de kunst om tweelingbellen te maken. Ik doe het voor, jij doet me na. Het zeepsop zweeft door de kamer en ik voel me zoals toen ik zeven was en ervan overtuigd was dat ik kon vliegen. Toen ik het probeerde, lukte het niet omdat mijn moeder schreeuwde dat ik ogenblikkelijk van het klimrek af moest komen. Magie werkt alleen als niemand kijkt. Je prikt de bel kapot.

Ze prikt de bel kapot, als een bij in de oksel van de imker. Onverwacht doet ze een stap naar voren, terwijl ik had verwacht dat ze naar achteren zou stappen. Heeft zij dan al die tijd aan de buitenkant gestaan en is dit dan juist een poging om mij te bereiken? Ze zegt: “Dit is een schijnvertoning. Waar is de werkelijkheid?” Daarna zegt ze: “Net was er nog liefde” en ik weet dat ze magie bedoelt en dat zij die heeft verjaagd. Zeepsop plakt altijd een beetje. Soms prikte ze in mijn zij.

Over schoonheid

Sommige auteurs slagen erin om personages levensecht en tegelijkertijd tamelijk bizar te laten lijken. Anna Gavalda en Connie Palmen zijn daar voorbeelden van en in een andere orde John Irving en Louis de Bernières. Zadie Smith hoort met verve bij die laatste (hogere?) orde. Bij hen wordt er niet één personage tot leven gewekt, maar een hele familie of zelfs een hele gemeenschap. Over schoonheid gaat over het multiraciale gezin Belsey dat in het universiteitsstadje Wellington woont. Vader Howard is vreemd gegaan en het gezin probeert een manier te vinden om daarmee om te gaan. Maar zoals dat gaat bij dit soort romans, gaat het niet alleen daarover, maar ook over zoon Jerome, die verliefd wordt op Victoria Kipps, die weer de dochter is van de man die Howard het meest haat. En over Carl en Kiki en Levi en Zora. Door al deze personages en verhaallijnen lijkt Over schoonheid over het 'echte leven' te gaan, dat immers ook vol mensen en gebeurtenissen is, maar Zadie Smith slaagt erin om alles op het einde toch te laten samenkomen, waardoor het weer een roman is, maar dan wel een waanzinnig goede roman, met een prachtige stijl waardoor je maar door blijft lezen.

Zijn er punten van kritiek? Nee, niet wat betreft Zadie Smith. Wel wat betreft de Nederlandse vertaling, want ik ben wel een aantal kleine foutjes tegengekomen. Maar ach, als dat alles is...

Met de vertaalmachine

Wat?

Ik

Ik fluisterde zacht naar je dat het toch ook wel goed zou komen zonder mij.
I whispered softly to you that it sometimes would come without me.
Jag viskade mjukt för er att det ibland skulle komma utan mig.
J'ai chuchoté doucement vous dire que parfois il serait sans moi.
I kuiskasi pehmeästi kertoa teille, että joskus se olisi ilman minua.
Ich flüsterte leise, Ihnen zu sagen, dass manchmal wäre es ohne mich.
Ik fluisterde zachtjes om u te vertellen dat het soms zou zijn zonder mij.

Zij

Man komt kamer binnen

De geschiedenis van de liefde van Nicole Krauss vond ik een lastige roman. Ik vond het niet zo fijn lezen en een beetje ingewikkeld, maar zag wel dat er leuke dingen in zaten en de plot zat toch wel ingenieus in elkaar. Kortom, toen ik in de bibliotheek Man komt kamer binnen van dezelfde schrijfster zag staan, besloot ik dat ik haar best een tweede kans wilde geven. De flaptekst sprak me aan, want deze roman gaat over een man met geheugenverlies en ik heb mijn bachelorscriptie geschreven over romans waarin geheugenverlies ook een grote rol speelt. Een interessant onderwerp dus, maar interessante onderwerpen zijn niet altijd voldoende voor een goed verhaal. Maar dit is Nicole Krauss, man van Jonathan Safran Foer, en dan is dat ruimschoots voldoende. Man komt kamer binnen gaat over Samson, die in de woestijn teruggevonden wordt zonder dat hij ook maar enig idee heeft waar hij is. Een tumor in zijn hoofd heeft ervoor gezorgd dat hij zich alleen nog de eerste twaalf jaar van zijn leven kan herinneren. Anna, zijn vrouw, herkent hij niet meer en Nicole Krauss beschrijft dit in een erg mooie stijl en op zo'n manier dat je Samson lijkt te kunnen begrijpen, hoewel je tegelijkertijd begrijpt dat Anna hem niet echt meer kan begrijpen. Maar het verhaal is niet alleen dat, het gaat ook nog om een onderzoekscentrum in de woestijn waar men experimenteert met het conserveren en doorgeven van herinneringen. De allermooiste scene uit deze roman zit echter pas aan het einde, als Samson op zoek gaat naar zijn ouderlijk huis, maar daar zal ik verder niet teveel over vertellen, want dat moeten jullie zelf maar lezen. Ik beveel deze debuutroman van harte aan.

Vederlicht

Terwijl ik Vederlicht van Janneke Jonkman las, moest ik mijzelf er steeds aan blijven herinneren dat het een Nederlands boek was. Toegegeven, 'Elien' en 'Klaas' klinken niet bepaald buitenlands, maar de sfeer in deze roman is erg on-Nederlands. Dat wordt waarschijnlijk voornamelijk veroorzaakt doordat de wereld in deze roman niet bepaald de wereld is waarin ik doorgaans verkeer. Vederlicht draait om Elien, die een documentaire gaat maken over haar balletverleden en daarvoor haar oude klasgenootjes interviewt. Allerlei herinneringen over hun balletschool komen bovendrijven en het is moeilijk voor te stellen dat zulk soort scholen echt in Nederland bestaan. Tegelijkertijd is de roman op zo'n manier geschreven dat je voortdurend denkt dat het een autobiografische roman is en dit zal ook voor een deel zeker zo zijn. Ik vond het een erg intrigerend en interessant boek, alleen de gesprekken met de engelen hadden van mij niet zo gehoeven.

Dat je als je door het op rood springende stoplicht rijdt,
weet dat je nu langzaam moet gaan fietsen,
zodat je tegen de politie kunt zeggen dat het stoplicht
nog op oranje stond toen jij erlangs fietste.

Of.
Dat je weet dat je nu heel snel moet gaan fietsen,
zodat je tegen de politie kunt zeggen dat het stoplicht
nog op oranje stond toen jij erlangs fietste.

En dat je elke keer weer bedenkt of dat klopt,
dat het klopt en tegelijkertijd op hetzelfde tempo
door blijft fietsen.

Dichters in de Prinsentuin

Afgelopen donderdag heb ik opgetreden bij Dichters in de Prinsentuin. Het was een leuke ervaring om vanuit de loofgangen gedichten te laten horen en om op die manier gedichten van anderen te horen. Sommige mensen blijken het fijn te vinden om verscholen in een hoekje naar poëzie te luisteren, zodat ze je niet kunnen zien.